Ένας εχθρός του λαού του Ερρίκου Ίψεν

Είχα την τύχη να παρακολουθήσω την παράσταση του ΘΟΚ «Ένας εχθρός του λαού» και τολμώ να πω ότι την βρήκα εξαιρετική! Και την προτείνω ανεπιφύλακτα.

Η θεατρική ομάδα του ΘΟΚ δίνει μια δική της εκδοχή του έργου του Ίψεν, μια ερμηνεία—με όλη την έννοια της λέξης—επί σκηνής τόσο του έργου όσο και των νοημάτων του σε σχέση με εμάς. Κατάφεραν και έφεραν τη Νορβηγία του 19^ου αιώνα στην Κύπρο του 21^ου χωρίς να κουράσουν ή να προκαλέσουν άσκοπα.

Όσες φορές οι ηθοποιοί διέκοψαν τη σύμβαση του δράματος για να σχολιάσουν κτλ., μπορώ να πω ότι ούτε ενόχλησαν ούτε προκάλεσαν όπως γίνεται συνήθως σε τέτοιου είδους παραστάσεις—τουλάχιστον εγώ ενοχλούμαι ιδιαιτέρως όταν μου διασπούν τη σύμβαση και μου υπενθυμίζουν ότι αυτό που βλέπω είναι ψεύτικο χωρίς λόγο.

Είχαν πάντοτε λόγο για να διακόψουν: διέκοψαν για να κρίνουν, να σχολιάσουν, ν’ αυτοσχεδιάσουν και έτσι να φέρουν αυτό το έργο κοντά μας.

Και τα κατάφεραν. Σχολίασαν, έδειξαν πώς οι δειλοί προσπάθησαν να φιμώσουν ένα ελεύθερο άνθρωπο, πώς ο τύπος μπορεί να χειραγωγηθεί, πώς για τα συμφέροντα εκμεταλλεύονται τον μέσο άνθρωπο οι ισχυροί αδιαφορώντας για το κοινό καλό, πώς αφαιρούν το λόγο απ’ όποιον δεν τους συμφέρει.

Θεωρώ εξαιρετικό τον τρόπο που ο Ίψεν αναγκάζει τον γιατρό Στόκμαν, τον πρωταγωνιστή του έργου, να αναθεωρήσει την ιδεαλιστική του άποψη για τη συμπαγή μετριοπαθή πλειοψηφία. Όντως, οι πολλοί δεν έχουν δίκαιο πάντα, αντιθέτως μετατρέπονται εύκολα σε όχλο. Διότι όπως είπε και ο Λέβ Τολστόι το λάθος δεν παύει να είναι λάθος ακόμα κι αν το υποστηρίζει η πλειοψηφία.

Κράτησα ένα πολύ ωραίο παράπονο απ΄την παράσταση: ότι είν’ άδικο να έχουν μετατρέψει ένα τόπο που αγαπάς σ’ ένα τόπο που δε σ’ αρέσει, ότι ειν’ άδικο να πνίγουν τη δημιουργικότητα και ν’ απομυζούν τη φαιά ουσία αξιόλογων ανθρώπων π’ αποφάσισαν να μην φύγουν και ν’ αγωνιστούν εδώ.

Νομίζω ότι μ’ αυτή την παράσταση ο ΘΟΚ έδωσε βήμα σε κάποιους πολύ αξιόλογους δημιουργικούς ανθρώπους κι απέδειξε την αξία τους ως κεντρικός φορέας του θεάτρου στην Κύπρο. 

Για το τρέιλερ, εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=zHWBRgG8tAM

Gabriel García Márquez

The Colombian novelist and Nobel Laureate Gabriel García Márquez passed away on Thursday at the age of 87.

Márquez’s work is highly influential and it re-vitalized the Latin American literary production. His contribution to the development of magical realism is unquestionable.

And like all great writers he was wise and insightful.

So I would like to remind you one of his very apt observations:

“It is not true that people stop pursuing dreams because they grow old, they grow old because they stop pursuing dreams.”

May he rest in peace and may he keeps touching people’s hearts with his words.

Μια Κυριακή των Βαΐων

Σαν σήμερα, Κυριακή των Βαΐων οι Μεσολογγίτες αποφάσισαν να κάνουν την ηρωική τους έξοδο και να σπάσουν τον πολιορκητικό κλοιό των Τούρκων. Τον Απρίλιο του 1826, και πιο συγκεκριμένα τη νύχτα της 10^ης Απριλίου, οι Μεσολογγίτες αποφάσισαν ότι είχε φτάσει ο καιρός να βγούν από την πόλη.

Η ιστορία κατέγραψε τα γεγονότα της πολιορκίας του Μεσολογγίου αλλά η ποίηση, και πιο συγκεκριμένα η ποίηση του Διονυσίου Σολωμού σκιαγράφησε το ηθικό μεγαλείο των Μεσολογγιτών απέναντι στις προκλήσεις και τις αντιξοότητες.

Για εμάς, ωστόσο, αυτό το παρελθόν μοιάζει μάλλον εξιδανικευμένο και απόμακρο. Και αλήθεια, είναι ως ένα βαθμό εξωραϊσμένο˙ η τέχνη έχει την τάση να εξυψώνει.

Όμως, η ανάγκη διατήρησης της εσωτερικής ελευθερίας υπάρχει ακόμα και σήμερα. Και αυτό είναι το μήνυμα των  «Ελεύθερων Πολιορκημένων», ότι δηλαδή η εσωτερική ελευθερία είναι το στοιχείο που δίνει στην ανθρώπινη ζωή αξία. Έτσι, νομίζω ότι ο ποιητής του Αγώνος έχει κάτι να μας πει και σήμερα. Μας συμβουλεύει να παραμείνουμε εσωτερικά ανεξάρτητοι, όπως ακριβώς παρότρυναν και οι στωικοί φιλόσοφοι με έναν κάπως πιο αυστηρό τρόπο βέβαια.

Αλλά ακόμη κι αν αδιαφορεί κανείς για το πιο πάνω μήνυμα του ποιήματος, αξίζει να συνεχίσει την ανάγνωση γιατί θα πάρει από το έργο του Σολωμού εξαιρετικά παραδείγματα γλωσσικής αρμονίας, γλαφυρότητας και παραστατικότητας.

Σας αφήνω με ένα από τα πιο περιγραφικά αποσπάσματα από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα οι Μεσολογγίτες αποφασίζουν να ηχήσουν τις σάλπιγγες για να συγκαλέσουν την πόλη σε συμβούλιο και να εμψυχώσουν ο ένας τον άλλο. Στο προηγούμενο χωρίο περιγράφεται η ομορφιά της φύσης την άνοιξη, ένας πειρασμός για τους Μεσολογγίτες που τους προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη θλίψη όταν αναλογίζονται ότι ο θάνατος είναι κοντά.

Η σάλπιγγα ηχεί μα αδύναμη και εξασθενημένη. Οι Τούρκοι περιγελούν τους Μεσολογγίτες και ηχούν τη δική τους σάλπιγγα για να κάμψουν το ηθικό των πολιορκημένων.

«Σάλπιγγα, κοψ’ του τραγουδιού τα μάγια με τή βία,
γυναικός, γέροντος, παιδιού, μήν κόψουν την αντρεία».

Χαμένη, αλίμονο, κι οκνή τη σάλπιγγα γρικάει·
αλλά πώς φθάνει στον εχθρό και καθ’ ηχώ ξυπνάει;
Γέλιο στο σκόρπιο στράτευμα σφοδρό γεννοβολιέται,
κι η περιπαίχτρα σάλπιγγα μεσουρανίς πετιέται·
και με χαρούμενη πνοή το στήθος το χορτάτο,
τ' αράθυμο, το δυνατό, κι όλο ψυχές γιομάτο,
βαρώντας γύρου ολόγυρα, ολόγυρα και πέρα,
τον όμορφο τρικύμισε καί ξάστερον αέρα·

τέλος μακριά σέρνει λαλιά, σαν το πεσούμεν’ άστρο,
τρανή λαλιά, τρόμου λαλιά, ρητή κατά το κάστρο.

Το συγκεκριμένο απόσπασμα έχει μια ξεχωριστή αρμονία, τόσο σε ρητορικά σχήματα όσο και στον τρόπο που δημιουργεί ηχητικές εικόνες σμίγοντας τον ήχο με την εικόνα, δίνοντας κίνηση στο χωρίο και ρυθμό με διάφορες παρηχήσεις που αναπαράγουν τον ήχο της σάλπιγγας.

Ιδιαιτέρως οι τελευταίοι στίχοι έχουν ένα ξεχωριστό άκουσμα και διαπλέκουν τα ρητορική σχήματα με τρόπο εξαιρετικό. Για παράδειγμα, η αναδίπλωση και παρήχηση του ρ στο «βαρώντας γύρου ολόγυρα, ολόγυρα και πέρα» ή η εικόνα του πεφταστεριού σε συνάρτηση με την παρήχηση του ρ και την επανάληψη της λέξης «λαλιά» στον τελευταίο στίχο «τρανή λαλιά, τρόμου λαλιά, ρητή κατά το κάστρο» δίνουν στο απόσπασμα κίνηση και δημιουργούν μια αίσθηση απειλής.

Un puente sobre el Drina

Un puente sobre el Drina es una novela escrita por el escritor serbio Ivo Andrić. Andrić ganó el Premio Nobel de Literatura en 1961. Escribió este libro en Belgrado durante la Segunda Guerra Mundial y lo publicó en 1945. El libro cuenta la historia de la ciudad de Višegrad, una ciudad que está en Bosnia-Herzegobina.

 La novela consiste en muchos cuentos personales de varios temas que tienen en común solamente el puente de Višegrad, una obra de Mehmet Paša Sokolović que unía el imperio otomano. Es un libro emocionante y sensible y está explorando la convivencia de varias nacionalidades en este lugar.

La historia empieza con la construcción del puente que comenzó en 1566. Andrić presenta la vida como algo flúido que cambia constantemente. Lo único que es estable es el cambio y el puente sobre el Drina. La novela presenta después de la ocupación otomana, la dominación austrohúngara, las guerras de los Balcanes y finalmente el inicio de la Guerra Mundial en 1914 después del asesinato del archiduque Francisco Fernando en Sarajevo. La Primera Guerra Mundial fue un momento histórico decisivo porque Višegrad fue evacuada y se volaron algunas porciones del puente.

El libro es muy interesante porque tiene un carácter único e individual. Es una novela que puede presentar la vida de muchas naciones sin ser subjetiva o prejuiciada. Sin tener protagonistas, el escritor logra presentar una idea esférica de la vida de los habitantes de Višegrad, mostrando sus costumbres, sus cuentos y sus pecularidades, los que él aprendió cuando vivía allí como pequeño.

Ivo Andrić y el puente

Lo que me ha gustado más es el humanismo del escritor y la manera con la que delata que es posible vivir en un país multiétnico sin tener problemas importantes. Sin embargo, a veces, la estructura del libro es un poco difícil y es posible que se olviden algunos personajes que a menudo reaparecen.

Finalmente, recomendaría este libro por su carácter único y sensibilidad. Es un libro que me han regalado y volvería a leerlo en el futuro porque no solo es muy interesante sino que también demuestra las similaridades que existen en el mundo, y en particular entre las naciones de la península balcánica.